Βιβλίο

Η ταπείνωση
Φίλιπ Ροθ
Μετάφραση : Κατερίνα Σχινά
Εκδόσεις Πόλις 2010
Σελ. 170
Ο πολυβραβευμένος Αμερικανός συγγραφέας Φίλιπ Ροθ, στο τριακοστό του βιβλίο, "Η ταπείνωση", επεκτείνει τους στοχασμούς του πάνω στη θνητότητα και το τέλος ("Καθένας", "Φεύγει το φάντασμα") και την ειρωνική αναδρομή στη νεότητα και τις χαμένες της ευκαιρίες ("Αγανάκτηση"), γράφοντας άλλο ένα βασανιστικό και ωμό βιβλίο, στο κλίμα των τελευταίων του έργων.
Ο πετυχημένος και διάσημος ηθοποιός του αμερικανικού θεάτρου για δεκαετίες , Σάιμον Άξλερ, στα εξήντα του χρόνια, αποξενώνεται από την τέχνη του και διαπιστώνει πανικοβλημένος ότι έχει απολέσει το ταλέντο του να σαγηνεύει. Ο Φάλσταφ, ο Πέερ Γκυντ, ο Βάνιας, όλοι οι μεγάλοι του ρόλοι , "έχουν λιώσει κι έγιναν άνεμος, διάφανος άνεμος". Όταν ανεβαίνει στη σκηνή, αισθάνεται παράφρονας ενώ προσπαθεί με αγωνία να κρύψει την αδυναμία του. Φαντάζεται ότι το κοινό του τον λοιδορεί και τον χλευάζει αφού δεν κατορθώνει πια να υποκριθεί πειστικά ότι είναι κάποιος άλλος. "Κάτι θεμελιώδες έχει εξανεμιστεί". Η σύζυγός του έχει φύγει, το κοινό του τον έχει εγκαταλείψει, ο ατζέντης του δεν μπορεί να τον πείσει να ξαναγυρίσει στο θέατρο. Βρίσκεται αντιμέτωπος με την πιο βαθειά υπαρξιακή του κρίση και οικειοθελώς νοσηλεύεται σε ψυχιατρική κλινική για ένα διάστημα νιώθοντας βαθιά ταπεινωμένος, χωρίς να μπορεί να ελπίσει σε οτιδήποτε.

Και ξαφνικά, εκεί που τίποτα πια δεν περιμένει, εισβάλλει στην απογυμνωμένη καθημερινότητά του, μια παλιά του γνώριμη, κόρη παλιών συναδέλφων και του δημιουργεί πάλι όρεξη για ζωή. Συνδέονται ερωτικά και μπλέκονται σε έναν έρωτα ενθουσιώδη και παράτολμο, αρρωστημένο και παράφορο. Και ενώ περιμένουμε ο έρωτας αυτός να του φέρει σταθερότητα και ηρεμία, αντιθέτως, τον οδηγεί και πάλι στην ανασφάλεια και το αδιέξοδο. Οι ερωτικές περιγραφές είναι τολμηρές χωρίς όμως να ενοχλούν, αντιθέτως, αποδίδουν με σαφήνεια την αρρωστημένη και τραγική για τον πρωταγωνιστή τελικά σχέση του, με την πολύ νεότερη γυναίκα. Προσπαθεί να κρατηθεί από αυτή τη σχέση και να την κρατήσει από φόβο μην έρθει το τέλος. Μέχρι που ο φόβος του επιβεβαιώνεται και αποφασίζει να γράψει το δικό του ολοκληρωτικό τέλος, σκηνοθετώντας με επιτυχία το τελευταίο ρόλο της ζωής του, αυτόν του αυτόχειρα, χωρίς θεατές αυτή τη φορά.
Ο Ροθ, με τη γνωστή κοφτερή του γλώσσα για άλλη μια φορά, γράφει ένα μυθιστόρημα για την απόγνωση και τον πανικό που δημιουργεί το πέρασμα του χρόνου. Ένα σκοτεινό βιβλίο για τη θνητότητα, την απόγνωση. Το ερώτημα που παραμένει ωστόσο στον αναγνώστη είναι πώς μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να διαχειριστεί τη φθορά και τη μοναξιά του σ’ έναν κόσμο δύναμης και πολυτέλειας, αυτάρκειας και φιληδονίας.